
4. Sınıf 6. Ünite: Etkin Vatandaşlık
- 29 Şubat 2020
- 0 comments
- Başlık; 4. Sınıf
- 2
NELER ÖĞRENECEĞİZ?
● Sahip olduğumuz hakları öğreneceğiz.
●Yaşamımızdaki söz ve eylemlerimizin sorumluluğunu alacağız.
●Okul yaşamımızda eğitsel ve sosyal etkinlikler önereceğiz.
● Ülkemizin bağımsızlığı ile bireysel özgürlüğümüzün önemini kavrayacağız.
Ders 1
4.6.1 Çocuk olarak sahip olduğu haklara örnekler verir.
Beceriler: Bağımsızlık, İş birliği, Sosyal Katılım, Karar verme
Süre: 5 ders saati
BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ? Çocuk Hakları Sözleşmesi 20 Kasım 1989’da Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 142 ülke tarafından imzalanarak 1990’da yürürlüğe girmiştir. Her yıl 20 Kasım günü bütün ülkelerde Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kutlanır. |
EK: Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ( Çocuk Dostu Versiyonu )
Madde 1, Çocuğun tanımı: Sözleşmeye göre on sekiz yaşına kadar çocuksunuz. |
Madde 2, Ayrımcılık: Irk, renk, cinsiyet, din, görüş, köken veya ekonomik durum, engellilik doğum veya anne babanız veya vasinizin herhangi bir başka özelliği nedeniyle ayrımcılığa uğratılamazsınız. |
Madde 3, Çocuğun öncelikli yararı: Çocukları etkileyen bütün eylemler ve kararlarda çocuk için en iyi olan temel alınmalıdır. |
Madde 4, Sözleşmedeki hakların kullanılması: Hükümetlerin bu hakların siz ve bütün çocuklar tarafından kullanılabilmesini temin etmeleri gerekir. |
Madde 5, Anne baba rehberliği ve çocuğun gelişim halindeki yetenekleri: Aileniz size rehberlik etmek gibi temel bir sorumluluğa sahip olup, geliştiğiniz ölçüde ve yetenekleriniz ve yaptıklarınızın sonuçları ile ilgili anlayışınız arttığı ölçüde haklarınızı doğrudan kendiniz kullanırsınız ve hayata geçirirsiniz. Hükümetler bu hakka saygı göstermelidir. |
Madde 6, Yaşam ve gelişim hakkı: Yaşamaya ve gelişmeye hakkınız vardır. Hükümetlerin yaşamınızı sürdürmenizi ve sağlıklı gelişmenizi temin etme görevi vardır. |
Madde 7, Doğum kaydı, ad, vatandaşlık ve anne baba bakımı: Doğumunuzun yasal biçimde kaydedilmesi, bir ad ve vatandaşlığa sahip olmak, anne babanızı tanımak ve onlar tarafından bakılmak hakkınızdır. |
Madde 8, Kimliğin korunması: Hükümetler bir ad, vatandaşlık ve aile bağlarına sahip olma hakkınıza saygı göstermelidirler. |
Madde 9, Anne babadan ayrılma: Kendi isteğiniz dışında (örneğin ana-babanızdan birinin size kötü davranması veya ihmal etmesi durumu dışında) anne babanızdan kimse sizi ayıramaz. Anne babanız ayrıysa, bu durum sizi incitmediği ölçüde her ikisiyle temas etme hakkınız vardır. |
Madde 10, Ailenin yeniden bir araya gelmesi: Anne babanız farklı ülkelerde yaşıyorlarsa, her ikisiyle teması sürdürebilmek veya yeniden aile olarak bir araya gelebilmek için ülkeler arasında seyahat etmenize izin verilir. |
Madde 11, Başka bir ülkeye yasadışı yoldan gönderilmeme: Hükümetler ülkeden yasadışı olarak çıkartılmamanız için önlem almalıdırlar. |
Madde 12, Çocuğun görüşüne saygı gösterilmesi: Yetişkinler sizi etkileyecek kararlar alırken özgür biçimde düşündüğünüzü söyleme ve görüşlerinizin alınacak kararda hesaba katılması hakkınızdır. |
Madde 13, İfade ve bilgi özgürlüğü: Söz konusu bilgi size ve başkalarına zarar vermediği sürece, her biçimde bilgiye ulaşmaya çalışmak, bilgi edinmek ve bilgilerinizi paylaşmak hakkınız vardır (örneğin yazı, sanat, televizyon, radyo ve internet yoluyla). |
Madde 14, Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü: Başkalarının haklarını kullanmalarına engel olmadığı sürece, istediğinizi düşünme ve istediğinize inanma, dininiz gereği ibadet etme hakkınız vardır. Anne babanız size bu konularda rehberlik yapmalıdır. |
Madde 15, Barışçıl örgütlenme ve toplanma özgürlüğü: Diğer çocukların haklarını engellemediği sürece, başka çocuklarla gruplar ve dernekler kurmak veya var olanlara katılmak hakkınızdır. |
Madde 16, Özel yaşamın gizliliği, onur ve saygınlık: Özel yaşamın gizliliği hakkınızdır. Kimse geçerli bir neden olmaksızın saygınlığınıza zarar veremez, sizin veya ailenizin evine giremez, mektuplarınızı ve e-postalarınızı açamaz. |
Madde 17, Bilgi ve medyaya erişim: Kitap, gazete, dergi, televizyon, radyo ve internet dahil, çeşitli kaynaklardan güvenilir bilgi edinme hakkınız vardır. Bilgi, yararlı ve anlaşılır olmalıdır. |
Madde 18, Anne babanın ortak sorumluluğu: Anne ve babanızın her ikisi de sizi yetiştirmekte ortak sorumluluk sahibi olup, her zaman sizin için en iyi olanı dikkate almalıdır. Hükümetler, özellikle anne ve baba çalışıyorsa size karşı sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için gerekli hizmetleri sunmalıdır. |
Madde 19, Her tür şiddet, istismar ve ihmale karşı korunma: Hükümetler, sizin gerektiği gibi bakılmanızı ve anne babanız ya da başka bakıcılardan kaynaklanabilecek şiddet, istismar ve ihmale karşı korunmanızı temin etmelidirler. |
|
Madde 20, Alternatif bakım: Anne baba ve aile size gereken bakımı sağlayamıyorsa, Hükümetler dininize, gelenek ve dilinize, insanlık onurunuza ve insan haklarınıza saygı gösterecek kişilerin ve kurumların size bakımını sağlamakla yükümlüdür.
|
|
Madde 21, Evlat edinilme: Kendi ülkenizde ya da bir başka ülkede evlat edinilmiş olmanıza bakılmaksızın, evlat edinirken yetişkinlerin düşünmesi gereken şey sizin için en iyi olanı neyse odur. |
|
Madde 22, Sığınmacı çocuklar: Ülkeniz güvenli olmadığı için bir başka ülkeye geldiyseniz, korunma ve desteklenme hakkınız vardır. O ülkede doğan çocuklarla haklarınız aynıdır. |
|
Madde 23, Engelli çocuklar: Herhangi bir engellilik durumunuz söz konusu ise, özel bakım, destek ve eğitim alarak eksiksiz ve bağımsız bir yaşam sürmeye ve yeteneğiniz ölçüsünde topluma katılım göstermeye hakkınız vardır. |
|
Madde 24, Sağlık bakımı ve hizmetleri: Kaliteli bir sağlık bakımı hakkınız vardır (örneğin ilaç, hastane, sağlık görevlileri). Ayrıca sağlığınızı korumak için temiz su, besleyici gıda, temiz çevre ve sağlık eğitimi de hakkınızdır. Eğer ülkenizde hakkınızın hayata geçmesi için yeterli kaynak yoksa, uluslararası dayanışma ruhuyla ülkeler birbirlerine yardım ederler. |
|
Madde 25, Kurumların periyodik olarak denetlenmesi: Anne babanızdan uzakta kapalı kurumlarda bakılıyorsanız, iyi bakım ve muamelenin sürüp sürmediği düzenli olarak denetlenmelidir. |
|
Madde 26, Sosyal güvenlikten yararlanma: İçinde yaşadığınız toplum, sizin gelişmeniz ve iyi koşullarda yaşamanız (örneğin eğitim, kültür, beslenme, sağlık, sosyal refah) amacıyla sosyal güvenlikten yararlanma olanağı sunmalıdır. Hükümet yeterli mali imkânı olmayan ailelerin çocukları için maddi ve manevi yardım hizmeti sunmalıdır. |
|
Madde 27, Yeterli yaşam standardı: Fiziksel, ruhsal, ahlaki ve toplumsal açıdan gelişmeniz için iyi koşullarda yaşamanız gerekir. Hükümet bu yönde ailelere yardımcı olmalıdır. |
|
Madde 28, Eğitim hakkı: Eğitim hakkınız vardır. Okulda disiplin insanlık onurunuza saygıyla bağdaşmalıdır. İlköğretim zorunlu ve ücretsiz olmalıdır. Eğer ülkenizde hakkınızın hayata geçmesi için yeterli kaynak yoksa, uluslararası dayanışma ruhuyla ülkeler birbirlerine yardım ederler.
|
|
Madde 29, Eğitimin amaçları: Eğitim, kişiliğinizi, yeteneklerinizi, zihinsel ve fiziksel becerilerinizi en üst noktaya kadar geliştirecek şekilde düzenlenmelidir. Eğitim sizi yaşama hazırlamalı; anne babanıza, kendinize, diğer uluslara ve kültürlere saygı göstermeye teşvik etmelidir. İnsan haklarını öğrenmek hakkınızdır. |
|
Madde 30, Azınlık ve yerli haktan çocuklar: Ülkenizde çoğunluk tarafından kabul edilip edilmediğine bakılmaksızın ailenizin geleneklerini, dinini ve dilini öğrenmeye hakkınız vardır. |
|
Madde 31, Serbest zaman, oyun ve kültür: Rahatlama, dinlenme, oynama ve çeşitli kültürel amaçlı etkinliklere katılma hakkınız vardır. |
|
Madde 32, Çocuk işçiliği: Hükümet sizi, sağlık veya gelişiminiz için zararlı nitelikteki, eğitiminizi engelleyen veya başka insanların sizi sömürmelerine neden olan işlerden korumalıdır. |
|
Madde 33, Çocuklar ve uyuşturucu kullanımı: Hükümet sizi tehlikeli uyuşturucu maddelerin üretim ve dağıtım yollarına karşı korumalıdır. |
|
Madde 34, Cinsel istismara karşı korunma: Hükümet sizi cinsel istismardan korumalıdır. Madde 35, İnsan kaçakçılığı, satışı ve kaçırılmasına karşı korunma: Hükümet kaçırılmanıza, satılmanıza, istismar edilmek üzere başka ülkelere götürülmenize karşı kesin önlem almalıdır. |
|
Madde 36, Diğer istismar biçimlerine karşı korunma: Gelişiminize ve refahınıza zarar verebilecek etkinliklere karşı korunmalısınız. |
|
Madde 37, İşkence, aşağılayıcı muamele ve özgürlükten yoksun bırakmaya karşı korunma: Yasaları çiğnemeniz durumunda size zalimce davranılamaz. Yetişkinlerle birlikte hapse konamazsınız ve ailenizle temasınızı koruyabilirsiniz. |
|
Madde 38, Silahlı çatışmadan etkilenen çocukların korunması: On sekiz yaş altındaysanız, hükümetler, orduya katılmanıza ve savaşta doğrudan yer almanıza izin vermemelidir. Savaş bölgelerindeki çocuklara özel koruma sağlanmalıdır. |
|
Madde 39, Çocuk kurbanların rehabilitasyonu: İhmal edilmiş, işkence görmüş veya istismara uğramışsanız, istismar veya savaş kurbanıysanız veya hapse atılmışsanız, fiziksel ve zihinsel sağlığınıza yeniden kavuşarak topluma geri dönmek için özel yardım almak hakkınızdır. Devletler bunun için gerekli hizmeti sağlamakla yükümlüdür. |
|
Madde 40, Çocuk adaleti sistemi: Yasaları ihlal etmekle suçlanıyorsanız, onurunuza yaraşır bir muamele görmelisiniz. Hukuki yardım alabilmelisiniz. Hapis cezası en son başvurulacak önlemdir. |
|
Madde 41, Daha ileri düzeydeki insan hakları standartlarına saygı gösterilmesi: Ülkenizde çocuklarla ilgili yürürlükteki yasalar sözleşmeden daha ileriyse, o yasalar uygulanır.
|
|
Madde 42, Sözleşmenin yaygın tanıtımı: Hükümet, bütün anne babaların, kurumların ve çocukların sözleşmeyi bilmesini sağlamalıdır.
|
|
Maddeler 43-54, Hükümetlerin görevleri: Bu maddeler yetişkinlerle hükümetlerin, çocukların bütün haklarından yararlanmalarını sağlamak üzere nasıl birlikte çalışmaları gerektiğini açıklamaktadır. Sözleşme çocukların haklarının korunması, hayata geçirilmesi ve haklarına saygı duyulup duyulmadığını izlemek için uluslararası uzmanlardan oluşmuş bir komite kurmuştur: Çocuk Hakları Komitesi. Hükümetler her beş yılda bir Komiteye ülkenizde çocuk haklarının nasıl uygulandığı ile ilgili bir rapor sunmak ile yükümlüdür. Komite siz çocukların hazırladığı raporları da görmekten mutluluk duymaktadır… (Flowers, 2010) |
|
HAKLARIMIZI ÖĞRENİYORUZ ETKİNLİK 1
Grup Büyüklüğü |
5-10 |
Amaçlar |
Çocukların hak ve sorumlulukları arasındaki ilişkiyi kavraması, iş birliği yaparak kendi fikirlerini açıklayabilmesi ve karar verme becerisini kazanması, hakların belirlenmesinde etkin katılımın önemini kavrayabilmesi. |
Malzemeler
|
Kağıt ve Kalem |

Yönerge
- Öncelikle öğretmen öğrencilerine tamamlamaları üzere bazı cümleler vermelidir. Örneğin: “ Herkesin… hakkı vardır .( Herkesin eğitim hakkı vardır). Ardından öğrencilerden “çünkü…” bağlacı ile haklar üzerinde düşünmeleri ve kendi cümleleri ile ifade etmeleri istenmelidir.
- Öğrenciler haklar üzerinde düşüncelerini ifade ettikten sonra 5-10 kişilik gruplar oluşturulmalıdır. Her bir öğrenciye kalem ve kağıt verilmelidir.
- Öğretmen etkinliğe başlamadan önce öğrencilerine şunları açıklamalıdır:
Her bir öğrenci kağıdına bir hak yazmalı fakat sonunda “En önemli gördükleri hakların ikisini” oy birliği ile belirlemelidir. Burada öğrencilerin fikir birliğinde olması gerekmektedir.
- Öğrencilere birinci aşamada 15 dakika süre tanınmalıdır.
- İkinci aşamada öğrencilerden seçmiş oldukları hakları sunmalarını istenilmelidir. Seçmiş oldukları iki hakkın onlar için neden “ En önemli gördükleri haklar” olduklarını açıklamalarını isteyiniz.
- Ardından öğrencilerden sunmuş oldukları haklar için kimlerin hangi tür sorumluluklarının olduğunu, ne yapmaları ya da ne yapmamaları gerektiğini ifade etmelerini isteyiniz.
- Öğrencilerden hazırlamış oldukları bu hakları grup olarak bir kağıt üzerine yazmalarını ve hazırlanan kağıtları panoya asmalarını isteyiniz. İkinci aşama için ayrılan süre 20 dakikadır.
HAKLARIMIZI ÖĞRENİYORUZ ETKİNLİK 2
Grup Büyüklüğü | 5-10 |
Amaçlar | Çocukların hak ve sorumlulukları arasındaki ilişkiyi kavraması, iş birliği yaparak kendi fikirlerini açıklayabilmesi ve karar verme becerisini kazanması, hakların belirlenmesinde etkin katılımın önemini kavrayabilmesi. |
Malzemeler | ● Her katılımcı için kağıt, kalem ● Bir tane kutu ● Renkli kağıtlar ● Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin sadeleştirilmiş maddeleri (Ekte verilmiştir.) |
Yönerge
- Not: Bu etkinlik 1. Etkinliğin devamıdır.
- Öğretmen derse gelmeden önce yukarıda verilen Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin sadeleştirilmiş maddelerini renkli kağıtlara yazıp kutunun içerisinde hazır bulundurmalıdır.
- Her bir öğrenciden derste kutu içerisinden bir hak seçmesi istenmelidir. Ardından panoya asmış oldukları hakların tekrar alınmasını ve grup içerisinde her birinin seçmiş olduğu hakların kendi yazdıkları haklar ile karşılaştırılmasını isteyiniz.
- Öğrencilere hazırlamış oldukları ortak kağıtlarındaki hakların değiştirilebileceğini, yeni öğrenmiş oldukları hakları da ekleyebileceklerini söyleyiniz.
- Öğrencilere birinci aşamada 10 dakika süre tanınmalıdır.
- İkinci aşamada öğrencilerden grup olarak hazırlamış oldukları haklar ile ilgili şiir, şarkı veya resim yapmaları beklenmektir.
- Ödevin hazırlanması için ayrılan süre 15 dakika, sunulması için ayrılan süre ise 15 dakikadır.
HAKLARIMIZI ÖĞRENİYORUZ ETKİNLİK 3
Grup büyüklüğü: | Her oyun tahtası için 2 çocuk |
Etkinlik türü: | Oyun tahtası oyunları |
Amaçlar: | Çocukların, iş birliği içerisinde çocuk haklarının farkında olmasına yardımcı olur. |
Hazırlık: | Grup sayısına göre oyun tahtası sayısını ve oyun kartlarını çoğaltın. Çocuk dostu Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni çoğaltın. |
Malzemeler: | Oyun tahtası (Ekte örnek olarak verilmiştir.) 2 adet oyun taşı Oyun kartları (20 adet) ( Ekte örnek olarak vermiştir.) |
Not: Malzemeler her bir grup için ayrı ayrı hazırlanacaktır. Ayrıca oyunu çocuklar yalnız başlarına oynayabilirler ancak kolaylaştırıcının oyun kartlarını sorgulamalarında çocuklara destek olması faydalı olacaktır.
YÖNERGE
1.Çocukları 2’şer kişilik gruplara ayırın.
2.Her gruba oyun tahtası, oyun taşı ve oyun kartlarını dağıtın.
3.Her gruba çocuk sayısına paralel olarak Çocuk Hakları Sözleşmesi çocuk dostu versiyonunu dağıtın.
- Çocuklara oyunu anlatın:
– Oyun platformu 81 kareye bölünmüştür.
– Oyunun hedefi karşı çizgiye rakibinden önce ulaşmaktır.
– Oyunun başında haklar ve ceza kartları karışık bir şekilde koyulacaktır. Her oyuncunun 10 adet kart seçme hakkı bulunmaktadır.
– Her oyuncu kendi taşını, önündeki sıranın orta karesine yerleştirecektir.
– Oyuna başlayacak oyuncu kura ile belirlenir.
– Her oyuncu, sırası geldiğinde taşıyla bir hamle yapmayı veya kartlardan birisini çekerek bir engel koymayı seçer. Eğer kartları bitmişse mecburen taşıyla hamle yapar. (Çekilen kart önce sesli olarak okunacaktır. Kart ceza kartı ise engel teşkil edecektir; haklar kartı ise rakip oyuncu bir kare ilerleme hakkı kazanacaktır.)
-Her bir engel (ceza kartı) iki kareyi engelleyecek şekilde konur. Engel koymada amaç rakibin yolunu uzatmaktır; ancak geçecek yer bırakmayacak şekilde tamamen rakibin yolunu kapatmak yasaktır. Rakibe en az bir geçiş karesi bırakmak şarttır.
-İki rakip oyuncunun taşı, arada engel olmaksızın karşı karşıya gelirse, sırası gelen oyuncu rakip oyuncunun taşının üzerinden atlayabilir. Böylece bu oyuncu bir kare avantaj sağlayarak yoluna devam etmiş olur.
– Oyunun sonunda karşı çizgideki karelerden herhangi birine ilk ulaşan oyuncu oyunu kazanır.

RUBRİK
Değerlendirme
4: Çok iyi 3: İyi 2: Orta 1: Zayıf
Ölçütler |
Puan |
|||
4 |
3 |
2 |
1 |
|
Bağımsızlık becerisini kazanmıştır. |
||||
İşbirliği becerisini kazanmıştır. |
||||
Karar verme becerisini kazanmıştır. |
||||
Arkadaşları ile uyum içerisinde ‘haklar’ konusunda verilen görevleri yerine getirmiştir. |
||||
Hazırlamış oldukları ‘haklar’ ile ilgili şarkı sözü, şiir, resim yapmıştır. |
||||
Oyun aşamasında aktif rol almıştır. |
||||
Öğrenci kendi cümleleriyle haklar üzerindeki düşüncelerini ifade etmiştir. |
||||
Öğrenci kimlerin hangi tür sorumluluklarının olduğunu, ne yapmaları ya da ne yapmamaları gerektiğini ifade etmiştir. |
||||
Öğrenci panonun hazırlanmasında aktif rol almıştır. |
||||
Öğrenci derste kutu içerisinden seçmiş olduğu hakları ve panoya asmış oldukları hakları karşılaştırmıştır. |
Ders 2
4.6.2 Aile ve Okul yaşamındaki söz ve eylemlerinin sorumluluğunu alır.
Beceriler: Sorumluluk, İş birliği, Sosyal katılım
Süre: 2 ders saati
Grup Büyüklüğü | 5-10 |
Amaçlar | Çocukların aile ve okul yaşamındaki söz ve eylemlerinin farkına varması. |
YÖNERGE
- Öğretmen öğrencilerin oynaması için olumsuz davranışları anlatan bir drama hazırlayıp oynayacak gruba vermelidir. Örneğin:
“ Can gece televizyonun başında geç saate kadar kalıp sabah kalktıktan sonra yatağını toplamadan aşağıya iner. Kahvaltıya oturduğunda annesine “ Günaydın” demez ve kahvaltısını yavaş yavaş yaptığı için kapının önüne gelen servisini bekletir. Servise bindiğinde arkadaşlarına “Günaydın” “ Nasılsınız?” diye sormadan serviste koltuğundan kalkıp arkadaşlarıyla şakalaşmaya başlar.
Okulda ders sırasında yüksek sesle şarkı söylemeye başlayınca kendisinin biraz sessiz olmasını isteyen arkadaşı Ayşe’ye ters cevap verir ve onu iter. Öğretmenleri olayı anlatmalarını istediğinde ise arkadaşı Ayşe’nin kendisini ilk ittiğini söyleyerek yalan söyler.
Zil çalınca merdivenlerden koşa koşa iner. Arkadaşlarıyla futbol maçı yapmak üzere grup oluştururlar. Maç esnasında arkadaşı Ahmet’e çelme takarak yaralanmasına neden olur. Yere düşen arkadaşına yardımcı olmadan hiçbir şey olmamış gibi sınıfa çıkar. Terli terli soğuk su içer.
Okul çıkışında annesine haber vermeden arkadaşlarıyla playstation oynamaya kafeye gider. Saatlerce kafede oyun oynadıktan sonra geç saatte eve döner. Eve geldiğinde kirli kıyafetlerini kirli sepetine atmadan odasının bir köşesine fırlatır. Gece geç saatlere kadar bilgisayarın başında kalır ve geç yatar.”
- Öğretmen dramadan sonra buradaki olumsuz hareketlerin ne olduğunu ve ne yapılması gerektiğini öğrencilerine sormalıdır.
- Öğrencilerden bir haftalık program hazırlamaları istenmelidir. Öğrencilerden programa günlük yapmak istedikleri aktiviteleri yazmaları ve yapabildiklerini belirtmeleri beklenmektedir.
RUBRİK
Değerlendirme
4: Çok iyi 3: İyi 2: Orta 1: Zayıf
Ölçütler |
Puan |
|||
Sorumluluk becerisini kazanmıştır. |
4 |
3 |
2 |
1 |
İşbirliği becerisini kazanmıştır. |
||||
Karar verme becerisini kazanmıştır. |
||||
Drama etkinliğinde aktif rol almıştır. |
||||
Etkinliğe uygun haftalık program hazırlamıştır. |
||||
Arkadaşları ile uyumlu çalışmıştır. |
Not: Diğer dersler/kazanımlar (3,4 ve 5) ünitenin tamamındadır!