ÜNİTE
Orta Çağ’da Dünya
KONU
İlk Çağ Sonlarından Orta Çağ’a Kanunlar
KAZANIM
İlk Çağ’ın sonlarından itibaren gerçekleştirilen hukuki düzenlemelerin günümüzün evrensel hukuk ilkelerine temel teşkil ettiğini kavrar.
Bu dönemin başlıca kanun metinleri (Roma Hukuku, Justinianus Kanunları, Cengiz Yasası) kısaca ele alınır.
Seçme örnek ve uygulamalardan hareketle (hukuki metinler, aile ve iş akitleri, ceza infaz yöntemleri) insan topluluklarının kültür ve gelişmişlik düzeyleri ile sosyal yapılarının hukuk kurallarını ve bu kuralların uygulanmasını farklılaştırdığı vurgulanır.
Cicero:
Cato, devletimizin anayasasının bütün öteki devletlerinkine üstün olduğunu söylerdi; başka devletlerin anayasalarının çoğu, tek bir kimse tarafından yapılmış olup, o kimse; kendi devlet fikrini yasalarla, kuruluşlarla kabul ettirmiştir… Bizim devletimiz, tersine, tek bir insanın değil, birçok kişinin dehasının üstündedir, bir tek insan ömrünün değil, birçok çağ ve yüzyılın eseridir. Hiçbir şeyi gözden kaçırtmayacak derecede, hiçbir zaman, kimsede eşi olmayan bir dehadır bu; bütün deha, tek bir insanda toplanacak olsa, herhangi bir anda her şeyi kavrayacak kadar ileri görüşlü olamaz; çağların tecrübesi gereklidir.
Reginald Barrow, Romalılar
Roma Hukukunun Temeli: On İki Levha Kanunu
XII Levha kanunu, gece yakalanan hırsızı öldürmeye izin verir. Eğer kendini silahla savunursa, gündüz hırsızını da öldürmeye aynı şekilde izin verirdi.
XII Levha kanununa göre, suçüstü olmayan hırsızlığın cezası malın değerine göre iki misli olarak tespit edilmiştir.
Bülent Tahiroğlu, Roma Hukukunda Furtum
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Madde 11:
Hiç kimseye, suçun işlendiği sırada uygulanmakta olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
On İki Levha Kanunu’nda Borcunu Ödemeyenlerin Cezası:
XII Levha Kanununun bu hükmünü nakleden Gellius eserinde alacaklı nezdinde hapsedilen borçlunun vaziyetini şöyle anlatıyor:
Bu müddet içinde anlaşma imkânı vardır. Uzlaşamazlarsa 60 gün zincirde kalırdı. Bu 60 gün içinde alacaklı, birbirini takip eden üç pazar kurulduğu gün onu, adlî işlerin görüldüğü comitium meydanına rnajıstra önüne götürür ve orada borçlunun ne kadar miktar paraya mahkûm olduğunu yüksek sesle ilân ederdi. 3’üncü pazardan sonra ölüm cezasına maruz kalır veyahut da Tiberis nehri ötesinde (trans Tiberim, yani Roma dışında) satılırdı.
Gellius borçlunun akıbetinin daha feci olduğunu bildiren bir hüküm daha ilâve ediyor:
Üçüncü pazardan sonra parçalara bölünsün. Az veya fazla kesilmiş ise haksızlık olmasın.
Türkan Rado, Roma Hukukunda Cebri İcra Usullerinin İnkişafı
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Madde 4 ve 5:
Hiç kimse kölelik veya kulluk altında tutulamaz; kölelik ve köle alım satımı her türüyle yasaktır.
Hiç kimseye işkence yapılamaz; zalimce, insanlık dışı, onur kırıcı ceza verilemez veya davranışta bulunamaz.
Justinianus Kanunları
Justinianus döneminde, yüzyıllar boyu Roma İmparatorluğu’nda geçerli olan temel kaynaklar, Roma hukukçularının eserleri ve Roma imparatorlarının emirnameleri elden geçirilerek tekrar değerlendirildi ve belli bir düzen içinde bir araya toplandı. Iustinianus öncülüğünde M.S.528-534 tarihleri arasında yapılan bu derlemeye “Corpus Iuris Civilis” (vatandaşlar hukuk derlemesi) denmekteydi. Bu derleme içinde, anayasa, idare, ceza ve kilise hukuklarına ilişkin düzenlemeler bulunmakla beraber, özel hukuka ilişkin bölümler ağır basmaktaydı.
Seldağ Güneş, Roma Hukukunun Günümüz Hukuk Düzenlerine Etkisi
Kanıt Sorgulama