ÜNİTE
Orta Çağ’da Dünya
KONU
İlk Çağ ve Orta Çağ’da Toplumsal Sınıflar İlk Çağ’ın Sonları ve Orta Çağ’da Ticaret
KAZANIM
Orta Çağ’da tarım ve ticaretin yaygın ekonomik faaliyetler olduklarını kavrar. Tarıma dayalı ekonomilerde artı ürünün bölüşümü ile toprak mülkiyeti ve vergilendirmenin siyasi ve sosyal organizasyonların (monarşi, feodalite, tabakalı toplum, kast sistemi) oluşmasındaki işlevleri ele alınır. Orta Çağ’da Asya ve Avrupa arasındaki ticarete konu olan mallara, nakliye araçlarına, ticaret mekânlarına (arasta, bedesten, han, kapan, ribat, kervansaray, pazar, liman, panayır) ve madeni paralara değinilir. Kral Yolu, İpek Yolu, Kürk Yolu ve Baharat Yolu’nun dünya ticaretindeki rollerine ve bu yollara hâkim olma mücadelelerinin gerekçelerine vurgu yapılır. Söz konusu ticaret güzergâhları harita/haritalar üzerinde gösterilir.
SÜRE
3 Ders (40 + 40 + 40 = 120 Dakika)
İlk Çağ insanları kötü hava koşullarının artması, yiyecek bulamama, güvenlik sebepleri ile yerleşik hayata geçmiş, toprağı işlemeye başlamıştır. İnsanların yerleşik hayata geçmesi ile birlikte nüfus artmış, nüfusun artışı yiyecek ihtiyacını da artırmıştır. Toprağı işlemeye başlayan insanlar artık artı ürün üretmeye başlamıştır. Artı ürün ile birlikte yazı ortaya çıkmış, tahılların hesaplarının yapılabilmesi için muhasebe kayıtları tutulmuştur. Halkın toprağa bağlı hale gelmesi ile birlikte mülkiyet anlayışı ortaya çıkmıştır. Mülkiyet kavramının oluşması ve insan emeğine dayalı tarım topluluklarının gelişmesi ile ilk çağlardan itibaren toplumsal sınıflaşma başlamıştır. Mezopotamya’da ekonomide yaşanan gelişmeler sonucunda tutsaklar doğrudan üretimde kullanılmak için köleler haline getirilmiştir. İlk Çağ’da toplum; asiller, din adamları, hürler ve köleler olmak üzere sınıflara ayrılmıştır. Orta Çağ’ın sonlarından itibaren ise iktisadi ve sosyal düzende önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Orta Çağ sonlarında feodal (derebeylik) düzenin ortaya çıkması ile birlikte toprak sahibi senyörler ortaya çıkmıştır. Senyörler toprağın sahibi olmasının yanı sıra aynı zamanda köle ve serflerin de sahibi olmuştur. Orta Çağ Avrupasında toplumsal sınıflar; soylular, rahipler, köleler ve serflerdir. Bu toplumların yanı sıra Hindistan’da da toplumsal hiyerarşiyi belirleyen bir sınıflaşma mevcuttur. Bu toplumsal sisteme kast sistemi denmektedir. Bu sistem toplumsal ve dinsel statüyü belirlemek amacı gütmektedir. Hindistan’daki kast sistemine göre sınıflar; brahmanlar (rahipler ve bilginler), kşatriyalar (askerler), vaisyalar (çalışan; esnaf ve çiftçiler), sudralar (işçiler ve köleler), paryalar (sınıflandırma dışında kalanlar, hor görülenler) şeklindedir.
1. Toplumsal sınıfların oluşmasında etkili olan olaylar nelerdir?
2. Feodal düzenin oluşması toplum yaşamında hangi gelişmelere neden olmuş olabilir?
3.Toplumlarda görülen sınıflaşmayı insan hakları bağlamında açıklayınız.
1. Verilen metne göre Roma’da kölelerin toplumsal konumu hakkında ne söylenebilir?
2. Yandaki fotoğrafı inceleyiniz. Fotoğraftan yola çıkarak Roma yaşamı hakkında ne gibi çıkarımlarda bulunulabilir?
Ticaret Mekanları İlk Çağ ve Orta Çağ’da çeşitli mekanlar ticaret faaliyetlerinin yapıldığı yerler olarak öne çıkmıştır. Bu mekanlar şunlardır:
1. Devletler karum kuracakları yerleri hangi durumlara göre belirlemiş olabilir?
2. Kervansarayların yapılmasının ticarete etkileri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
3. Ticaret mekanları en fazla hangi devletler tarafından kullanılmış olabilir? Niçin?