12. Sınıf II. Ünite III. Ders
Sevr Antlaşması
I. Dünya Savaşı sonrasında, 10 Ağustos 1920’de İtilaf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Sevr Anlaşması imzalanmıştır. Maddeleri çok ağır olan antlaşmaya Mustafa Kemal ve BBM tepki göstererek uygulanmasına izin vermeyeceklerini belirtmişlerdir.
Kanıt 1: Sevr Antlaşması’nın Öngördüğü Sınırlar
Kanıt 2: İstanbul Hükümeti’nin Tutumu
Sevr Antlaşması’nın imzalanmaması halinde Türklerin İstanbul’dan çıkarılacağı tehdidi, padişah ve devlet adamlarında büyük bir telaşa sebep oldu. Ferit Paşa, 18 Temmuz’da İngiliz komiseri De Robeck’i ziyaret etti ve antlaşmanın, “son derece ağır olduğunu, bununla birlikte genel bir felaketi önlemek için imza edilmesi gerektiğini, bunun kendisi gibi akılcı insanlarca anlaşılmış bulunduğunu kabul ediyordu.”
Jaeschke, G. Kurtuluş Savaşı İle İlgili İngiliz Belgeleri II, Cumhuriyet Kitaplığı, 2001, s. 90
Kanıt Sorgulama:
- İstanbul Hükümeti antlaşmayı imzalamayı neden gerekli görmüştür?
- İstanbul Hükümeti Antlaşmayı imzalamanın getireceği sonuçların farkında mıdır
Kanıt 3: Mustafa Kemal’in Tutumu
Mustafa Kemal Paşa bir konuşmasında şunları söylemektedir:
“Milletimizin bir senelik mücadelesi neticesinde var oluşunu ve istiklalini korumak hususundaki azim ve kararının sarsılmaz olduğunu… ancak milletimiz İstanbul’da padişahın huzur ile toplanarak Şurayı Saltanatta ayağa kalkmak suretiyle alınan karara dayanarak İstanbul Hükümeti’nin kabul ettiği Sevr Antlaşması’nın altındaki idam kararının özünü bir korkak gibi idrak ettiğini ve buna Türkiye’de yerel uygulamasının olamayacağını gayret ve kararlılıkla başarılı olduktan sonra nihayet İhtilaf ricali bizimle görüşmeye lüzum hissetmişlerdir.
Geçen senenin bugünlerinde barış için gelen haberler, herkese karamsarlık veriyordu; her tarafta düşmanların maddi ve manevi hücumlarına maruzduk; herkes bizim aleyhimizde idi. Bugün bütün dünya davamızın kutsallığını anlamış bulunuyor. İnsanlar alemi ve medeniyet bize her taraftan günden güne artan bir ilgi gösteriyor… düşmanların bütün bir senelik gayretlerine rağmen neticede bugün Sevr Antlaşması’nın içeriği fiilen ve hükmen yoktur. … Sevr Antlaşması’nın hükümlerini Türkiye’ye zorla uygulamaz. …mağlup sıfatı ile 1918 anlaşmalarını imzalamış olan milletler arasında bu neticeye ancak Türkiye takip ettiği siyasetinin öngörüsü ve silahlarının kuvveti sayesinde başarılı olmuştur”.
TBMM ZC C.9. 1337, s. 5; aktaran; Özüçetin, Y., Ataş, N. Meclis Celse ve Zabıtlarında Sevr Muahedesine Karşı Tepki ve Yorumlar, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, cilt 1, sayı 2, s.59
Kanıt Sorgulama:
- Mustafa Kemal Paşa Sevr Antlaşması’nı neden idam kararı olarak nitelemiştir?
- Türkiye’nin Sevr’in hükümlerini uygulamamasını nasıl değerlendiriyorsunuz?