5. Sınıf 3. Ünite: İnsanlar, Yerler ve Çevreler
- 0 comments
- Başlık; 5. Sınıf
- 7
5.Sınıf Öğrenme Alanı:
İnsanlar, Yerler ve Çevreler
Kazanımlar:
SB.5.3.1. Haritalar üzerinde yaşadığı yer ve çevresinin yeryüzü şekillerini genel olarak açıklar.
Harita çizilirken belirli oranlarda küçültme yapıldığına değinilir. Ölçek türlerine ve hesaplamalarına girilmez. Fiziki haritada yer alan temel unsurlar ve bu unsurların anlamları üzerinde durulur.
SB.5.3.2. Yaşadığı çevrede görülen iklimin, insan faaliyetlerine etkisini, günlük yaşantısından örnekler vererek açıklar.
SB.5.3.3 Yaşadığı yer ve çevresindeki doğal özellikler ile beşeri özelliklerin nüfus ve yerleşme üzerindeki etkilerine örnekler verir.
Yaşadığı yer ve çevresinin bitki örtüsü detaya girilmeden ele alınır.
Nüfusun dağılışına etki eden faktörler üzerinde durulur. İnsanların doğal ortamı değiştirmeye ve ondan yararlanma şekillerine kanıtlar gösterir.
SB.5.3.4. Yaşadığı çevredeki afetlerin ve çevre sorunlarının oluşum nedenlerini sorgular.
SB.5.3.5. Doğal afetlerin toplum hayatı üzerine etkilerini örneklerle açıklar.
Değerler:
Doğal çevreye duyarlılık ve dayanışma
Beceriler:
Harita okuryazarlığı, çevre okuryazarlığı, gözlem
Kazandırılması Gereken Kavramlar:
Yeryüzü şekilleri, İklim, Doğal Afet, Çevre Sorunları
Ders 1
SB.5.3.1. Haritalar üzerinde yaşadığı yer ve çevresinin yeryüzü şekillerini genel olarak açıklar
1.Kazanım: 4 Ders Saati
Kanıt 1:
Harita, “Dünya’nın bütününün ya da bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir oranda küçültülerek düzleme aktarılmış şekli” olarak ifade edilmektedir. Kuşbakışı görünüm belli bir yükseklikten ve tam tepeden görünümüdür.
Fikret Tuna, Kartografya Haritacılık Bilimine Giriş, Pegem Akademi, Ankara, 2015, s.3,4.
Kanıt Sorgulama:
1-) Kanıt 1’e göre haritanın küçültülerek düzleme aktarılmasından kastedilen ne olabilir?
2-)Kanıt 1’e göre kuşbakışı ne anlama gelmektedir?
Kanıt 2:
Fiziki harita nedir?
Herhangi bir yerin dağlarını, ovalarını, platolarını, akarsularını, göllerini gösteren harita.
Sözlük. “Fiziki harita”. Erişim:29.12.2019. https://www.sozluk.gov.tr/.
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 2’ye göre fiziki haritalar bir yerin nerelerini göstermektedir?
Harita 1
Kanıt 3
Fiziki Haritada Renklerin Yükseltisi
- Yeşil:(0-200)Çukur yerleri ve denizden az yüksek yerleri gösterir.
- Açık Yeşil:(200-500) Yeşilden sarıya, turuncuya ve açık kahverengiye gidildikçe yükselti biraz artar.
- Sarı:(500-1000)Yayla ve ovaların olduğu yerler sarı renktedirler.
- Turuncu:(1000-1500) arası yükseklik
- Açık kahverengi:(1500-2000) Dağlar.
- Kahverengi:(2000-2500) Dağlar.
- Koyu kahverengi: 2500 m. üzeri yükseltisi çok olan dağları gösterir.
- Beyaz: buzulları gösterir. (kalıcı kar)
- Mavi:Deniz ve göllerin bulunduğu su birikintilerini ve akarsuları göstermektedir.
- Açık mavi:Denizlerin derinliklerinin çok olmadığı alanları gösterir.
- Koyu mavi: Deniz koyulaştıkça derinlik de artmaktadır.
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 3’ü dikkate alarak; harita 1’de bulunan fiziki haritada hangi renkleri görüyorsunuz?
2-)Kanıt 3’ü dikkate alarak; harita 1’deki fiziki haritada kahverengi yerler ne olabilir?
3-)Kanıt 3’ü dikkate alarak; harita 1’de bulunan fiziki haritadaki yeşil renklerin anlamı ne olabilir?
4-)Harita 1’de en fazla hangi rengi görüyorsunuz?
Kanıt 1
Yarımada:
Yalnız bir yanından ana karaya bağlı, öbür yanları suyla çevrili kara parçasıdır. Mesela Türkiye bir yarımadadır. Çatalca Yarımadası, Biga Yarımadası ülkemizdeki yarımadalara örnektir.
Sözlük. “Yarımada”. Erişim:3.01.2020. https://www.sozluk.gov.tr/.
Kanıt 2
Akarsu:
Yeryüzünde belirli bir eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan sulardır. Kızılırmak, Fırat Nehri, Dicle Nehri ülkemizdeki akarsulara örnektir.
Sözlük. “Akarsu”. Erişim:3.01.2020. https://www.sozluk.gov.tr/.
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 1’e göre yarımada ne demektir?
2-)Kanıt 2’ye göre akarsu ne demektir?
3-)Siz de yarımada örneği verebilir misiniz?
4-)Siz de akarsu örneği verebilir misiniz?
Kanıt 3
Körfez:
Karanın içine sokulmuş deniz parçasıdır. İzmir Körfezi, Edremit Körfezi, İzmit Körfezi ülkemizdeki körfezlere örnektir.
Kanıt 4
Ada:
Deniz veya göl suları ile çevrilmiş küçük kara parçasıdır. Gökçeada, Bozcaada, Büyükada ülkemizdeki adalara örnektir.
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 3’e göre körfez ne demektir?
2-)Kanıt 4’e göre ada ne demektir?
3-)Siz de körfez örneği verebilir misiniz?
4-)Siz de ada örneği verebilir misiniz?
…
Diğer içerikler ünitenin tamamındadır!
ARA ETKİNLİK 1
Yeryüzü şekilleri bir kağıda sığmayacağı için kağıda aktarılırken belli oranlarda küçültülür. Küçültüldüğünde yeryüzü şekillerini yüksekliklerine göre bazı renkler temsil eder. Aşağıda verilen yükselti basamaklarını ve bu basamaklara karşılık olan renkleri inceleyiniz ve basamaklara uygun bir şekilde boyayınız.
ETKİNLİK 1(ARAŞTIRALIM UYGULAYIM)
Yaşadığınız çevrenin yeryüzü şekillerinin yüksekliklerini araştırınız ve not ediniz, örnekteki haritadan yola çıkarak kendi çevrenizin haritasını yüzeysel olarak çiziniz, yeryüzü şekillerine ve yükseltilerine göre renklendiriniz.
RUBRİK
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
Araştırma yapmıştır. | |||||
Yaşadığı yerin yeryüzü şekillerini ve yükseltisi hakkında çıkarımda bulunmuştur. | |||||
Yaşadığı yerin haritasını çizmiştir. | |||||
Haritayı uygun şekilde renklendirmiştir. Harita okuryazarlığı, çevre okuryazarlığı becerisini kazanmıştır. | |||||
Yönergeye uygun hareket etmiştir. |
Ders 2
SB.5.3.2. Yaşadığı çevrede görülen iklimin, insan faaliyetlerine etkisini, günlük yaşantısından örnekler vererek açıklar.
2. Kazanım: 3 Ders Saati
Kanıt 1:
İklim
İklim, geniş bölgelerde ve çok uzun zaman için aynı kalan ortalama hava şartlarıdır.
Sensoy, Demircan, Ulupınar ve Balta. “Türkiye İklimi”, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, s.1.
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 1’e göre iklim ne anlama gelmektedir?
Kanıt 2:
Karadeniz İklimi
Karadeniz Bölgesi’nin kıyıları ile Marmara Bölgesi’nin kuzey kesimlerinde görülür.
*Yazları serin ve yağışlı, kışları ılıman ve yağışlıdır.
*Her mevsim yağış alır. Yağışlar en çok, sonbahar mevsiminde düşer.
*Yağış rejimi düzenlidir.
*Yaz sıcaklık ortalaması 22°C dir.
*Kış sıcaklık ortalaması 7°C dir.
*Yıllık yağış miktarı 1000 – 2000 mm arasındadır.
*Bitki örtüsü ormandır.
*Her mevsim yağışlı olması çay ve fındık tarımı için olumludur.
*Bulutluluk oranı fazla olduğu için bu iklimin görüldüğü yerlerde güneş enerjisinden yararlanma zordur, ayrıca deniz turizmi de gelişmemiştir.
https://www.eokultv.com/turkiyenin-iklimi-ve-bitki-ortusu-6-sinif/25854
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 2’ye göre Karadeniz iklimi hangi tarım ürünleri için uygundur?
2-) Karadeniz İkliminin bitki örtüsü nedir?
Kanıt 3:
Akdeniz İklimi
Akdeniz Bölgesi’nin güneyi, Ege Bölgesi’nin kıyı kesimleri ve Marmara Denizinin çevresinde görülür.
Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçtiği iklim türüdür. Bitki örtüsü makidir. Maki, bodur ağaç ve çalılardan oluşur.
Sözlük. “Akdeniz İklimi”. Erişim:14.12.2019. https://www.sozluk.gov.tr/.
https://www.eokultv.com/turkiyenin-iklimi-ve-bitki-ortusu-6-sinif/25854
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 3’e göre Akdeniz iklimi nerelerde görülmektedir?
2-)Kanıt 3’e göre Akdeniz ikliminin bitki örtüsü nedir?
Kanıt 4:
Karasal İklim
Türkiye’nin iç ve doğu bölgelerinde görülür. Çünkü buralar deniz etkisine kapalıdır.
*Yazları sıcak ve kuraktır, kışları soğuk ve kar yağışlıdır.
*Yağışlar en çok ilkbahar mevsiminde düşer.
*Sıcaklık farkı fazladır.
*Bitki örtüsü ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yazın kuruyan Bozkır’dır. Yani küçük otlardır.
*Karasal iklim, tahıl tarımına uygundur.
*Bozkır bitki örtüsü, küçükbaş hayvancılık için uygundur.,
https://www.eokultv.com/turkiyenin-iklimi-ve-bitki-ortusu-6-sinif/25854
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 4’e göre Karasal iklim nerelerde görülmektedir?
2-)Kanıt 4’e göre Karasal iklimin bitki örtüsü nedir?
Kanıt 5
Kanıt Sorgulama:
1-)Kanıt 5’teki Türkiye haritasında hangi iklimler bulunmaktadır?
2-)Kanıt 5’teki haritada en fazla alan kaplayan iklim hangisidir?
ETKİNLİK 1
Aşağıda Melih ve Semih’e ait olan, bölgelerinin ikliminin yaşamlarını nasıl etkilediğine dair olan mektuplarını okuyunuz. Mektuplarda iklimin insan faaliyetlerine etkisinde ulaşıma örnek olanı kırmızıyla, giyinmeye örnek olanı sarıyla, ekonomiye örnek olanı yeşille, turizme örnek olanı maviyle, eğitime örnek olanı griyle çiziniz. Bu mektuplardan yola çıkarak verilen fotoğraflar kimin bölgesine ait olabilir altlarına yazınız.
Merhaba arkadaşlar ben Melih. Erzurum’da yaşıyorum ve burası Nisan ayında olmamıza rağmen çok soğuk. Ben de sizler gibi 5.sınıf öğrencisiyim fakat 2 gündür yoğun kar yağışından kapanan yollar nedeniyle okulumuz tatil edildi. Bizim burada böyle, Nisan ayında bile çok soğuk ve zaman zaman karlı. Yazları da aşırı sıcak ve kurak oluyor, çok bunalıyoruz. Yerlerde yılın büyük bir bölümünde kar olduğu için tarım yapılması çok zor, bunun yerine geniş otlaklar olduğu için büyükbaş hayvancılık yapılıyor. İnsanlar geçimlerini daha çok hayvancılıkla sağlıyor. Hep soğuk olması, sıkı giyinmek ve kar olması kötü gibi gözükse de benim en büyük eğlencem karda kaymak, birçok insanlar uzaklardan buraya geliyor kaymak için hem zaten tek bizim burada böyle değilmiş ki, karasal iklim görülen her yerde durum böyleymiş.
Merhaba arkadaşlar ben Semih. Kaleköy’de yaşıyorum. Nisan ayındayız ama burası çok sıcak hatta okuldan dönünce denize girdim bugün. Turistler de artık köyüme tatil yapmak için geldiler. Benim köyüm bir adada olduğu ve köyde okul olmadığı için tekneyle okula gidiyorum bu çok eğlenceli oluyor. Köyümde insanlar geçimlerini yazın turizmden, kışın da iklimimiz turunçgil yetiştirmeye müsait olduğundan turunçgil tarımından sağlıyor. Kendimi bildim bileli köyümde hiç kar görmedim, zaten kışları soğuk olmuyor denize girildiği bile oluyor sıkı giyinmem hiç gerekmiyor. Kar göremesem de Akdeniz iklimini çok seviyorum.
RUBRİK
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
İklimin ulaşım faaliyetlerine etkisini kavramıştır. | |||||
İklimin giyim üzerine etkisini kavramıştır. | |||||
İklimin ekonomik faaliyetlere etkisini kavramıştır. | |||||
İklimin turizm faaliyetlerine etkisini kavramıştır. | |||||
İklimin eğitim üzerine etkisini kavramıştır. | |||||
Çevre okuryazarlığı ve gözlem becerisini kazanmıştır. | |||||
Yönergeye uygun hareket etmiştir. |
ETKİNLİK 2(ARAŞTIRALIM)
Etkinlik 1’deki örneklerden yola çıkarak yaşadığınız çevrenin iklimi ve insan faaliyetlerine etkilerini aile büyüklerinizden öğreniniz. Öğrendikten sonra Melih ve Semih’in size yazdığı gibi çevrenizin iklimi ve insan faaliyetlerine etkilerini konu edinen bir mektup yazınız. Mektubunuzu iklimin insan faaliyetleri üzerindeki etkisini gösteren fotoğraflarla zenginleştiriniz.
RUBRİK
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
Araştırma yapmıştır. | |||||
Çevresinin iklimini öğrenmiştir. | |||||
Çevresindeki iklimin insan faaliyetlerine etkisini anlamıştır. | |||||
Yönergeye uygun bir şekilde mektup yazmıştır. | |||||
Çevre okuryazarlığı ve gözlem becerisini kazanmıştır. | |||||
Aktif katılım sağlanmıştır. |
Not: Diğer dersler/kazanımlar (3,4 ve5) etkinliğin tamamındadır