11. Sınıf IV. Ünite V. Ders
1876-1913 arasında gerçekleştirilen darbelerin Osmanlı siyasi hayatı üzerindeki etkileri
1876 DARBESİ
Kanıt 1
Ekonomik gidişat hiç iyi değildi ve bu durum halk tarafından da fark edilir hale gelince padişah, halk nezdindeki sevgisini kaybetmeye başladı. Özellikle 1875 yılındaki ikinci sadâretinde, Mahmut Nedim Paşa’nın Hükûmet işlerinde Rus elçisi Ignatiyev’in söylediklerini uygulaması, sadrazama karşı bir nefret uyandırdı. Bu durum padişaha karşı şahsi kini olan paşalar ve meşrutiyet özlemi içinde olan Genç Osmanlıları darbe yapmak için cesaretlendirdi.
PEKER, 2018
Kanıt Sorgulama
1)Kanıt 1’e göre 1876 darbesinin sebeplerini nasıl sıralayabiliriz?
2)Kanıt 1’e göre ekonomik gidişat halkı, Padişah karşısında nasıl bir tutuma
itmiştir?
Kanıt 2
Mütercim Rüşdü, Midhat ve Hüseyin Avni paşalarla Hasan Hayrullah Efendi ekibi iş başına geldikten sonra. Abdülaziz’i tahttan indirmek için çalışmalara başladılar. İşe devrin anlayışına göre şeriata uygun bir şekil vermek gerekiyordu. Bunun için Fetva Emini Kara Halil Efendi, şeyhülislâm vasıtasıyla Midhat Paşa’nın konağına davet edildi. Midhat Paşa kendisine, ‘‘Padişah mülk ve milleti tahrip ve müslüman beytülmâlini israf etti. Halkın halini ıslah için tahttan indirilmesi düşünülüyor. Buna şer‘an cevaz var mıdır?’’ diye sordu. Kara Halil Efendi de, ‘‘Bu hayırlı işe çarşaf kadar fetva veririm’’ dedi.
Sarı, 2017
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 2’ye göre Sultan Abdülaziz’i tahttan indirmek için oluşan ekipte kimlerbulunmaktadır.
2)Kanıt 2’ye göre Padişah Abdülaziz hangi gerekçeler ile tahttan indirilmiştir?
3)Sizce darbeciler neden Şeyhülislamdan fetva alma gereği duymuş olabilirler? Tartışınız.
Kanıt 3
Sultan Abdülaziz 24 Haziran 1876 günü odasında bilekleri kesilmiş bir vaziyette ölü bulundu. Abdülaziz’in naaşı Fer’iye Karakolu’nun kahve ocağına taşındı, bir ot yatağın üzerine yatırılıp üzerine bir perde örtüldü. Elçilik hekimlerinin de katıldığı on dokuz kişiden kurulu bir doktorlar heyetinin Abdülaziz’i muayene ederek bir rapor hazırlaması kararlaştırıldı. Ancak Marko Paşa başta olmak üzere bazı doktorlar, eski hükümdarın naaşının karakolda bulunduğu durumdan müteessir olarak, muayeneye fiilen katılmadılar. Ayrıca Hüseyin Avni Paşa, doktorların naaşı etraflı şekilde muayene etmelerine mâni oldu. Doktorlar heyeti bunun üzerine sathî bir muayeneden sonra, kendilerine gösterilen makasın bu yaraları vücuda getirebileceği kaydıyla iktifa ederek müphem ifadeler bulunan bir rapor hazırladı. Raporun tanziminden sonra, eski padişahın naaşı Topkapı Sarayı’na nakledilerek, burada yıkandı ve II. Mahmud Türbesi’ne defnedildi.
Sarı, 2017
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 3’e göre Sultan Abdülaziz ne zaman vefat etmiştir?
2) Kanıt 3’e göre Hüseyin Avni Paşa Sultan Abdülaziz’in naaşının detaylı bir
şekilde incelenmesine neden mâni olmuştur? Kanıt 2’yi de göz önünde bulundurarak cevaplayınız.
Kanıt 4
30 Mayıs 1876 tarihinde Hüseyin Avni, Midhat ve Rüşdü Paşalar ve Hayrullah Efendi tarafından planlanan bir darbe sonucunda Sultan Abdülaziz tahttan indirilerek yerine Sultan 5. Murat getirilmiştir. 1876 darbesi ileride ilan edilecek olan meşrutiyet rejimi döneminde II. Abdülhamid’in politikalarını da doğrudan etkilemiş bir olay olmuştur. Artık padişahın devlet adamlarına güveni kalmamış, tam bir kargaşa ortamı oluşmuştur. Hasta adam Osmanlı Devleti, Sultan Abdülaziz döneminde eski şanlı günlerine dönme hayali içindeyken, tarihin utanç verici olaylarından birine sahne olmuştur.
Alagöz, 2017
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 4’e göre bu darbe ileride gelecek olan Padişahlar ile devlet adamları arasındaki ilişkiyi nasıl etkilemiş olabilir? Tartışınız.
2) Kanıt 4’e göre 1876 darbesinin Osmanlı Devleti’ne olumsuz etkileri ne
olabilir?
1909 DARBESİ VE 31 MART VAKASI
Kanıt 5
2.Meşrutiyet 24 Temmuz 1908’de ilan edildi. Uzun yıllar süren bir özlemin sonucu olarak görülen bu gelişme, bütün toplumsal kesimler için yeni ümitlerin yeşermesine neden oldu. Meşrutiyetin ilanıyla askerler, memurlar, medreseliler, mektepliler ve geniş toplum kesimleri hayatlarını geliştirecek yeni gelişmeler beklemeye başladılar. Ancak çok geçmeden uzun yıllar hayal ettikleri beklentilerinin gerçekleşmediğini gördüler çünkü, Hristiyanlar Osmanlıcılıktan akımından umduklarını bulamadılar. Gelişmelerden memnun olmayanlar gün geçtikçe artmaya başladı. Bu durum meşrutiyetin ilanından yaklaşık 9 ay sonra 31 Mart olayının çıkmasının zeminini hazırladı.
Ölmez, 2017
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 5’e göre 2.Meşrutiyet ne zaman ilan edilmiştir?
2) Sizce Hristiyanlar Osmanlıcılık akımından ne beklemiş olabilirler?
3) 2.Meşrutiyetin ilanına toplum nasıl bir umut bağlamaktadır?
Kanıt 6
12 Nisan (30 Mart) pazartesi gününün gece yarısı Taşkışla’da bulunan avcı taburlarının erleri birden ayaklanarak Subaylarını tevkif ve hapsettikten sonra Sultanahmet meydanında toplanmaya başladılar. Bir taraftan da öbür kışladaki askerlere haber gönderip ‘’şeriati kurtarmak’’ için kendilerine katılmaya davet ediyorlardı. 13 Nisan (31 Mart) sabahı İstanbul halkı tüfek seslerine uyandı askerler bir yandan havaya silah atışı yapıyor diğer yandan ‘’Şeriat isteriz’’ diye bağırıp çağırıyorlardı. Aralarında ise birçok sarıklının dolaştığı da görülüyordu. Askerlerin istediği yalnız bu değildi. Saat yediye kadar yerine getirilmek üzere bütün isteklerini 4 madde halinde toplamışlardı.
– Hükümetin çekilmesi
– Bir kısım mebusların uzaklaştırılması
– Şeriat hükümlerinin tamamen tatbiki
– Alaylı subayların vazifelerine iadeleri.
Sertoğlu, 2011
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt6’da hangi isyandan bahsediliyor olabilir?
2) Kanıt 6’ya göre İsyan ne zaman başlamıştır?
3) Osmanlı Devleti’nde Şeriat hükümlerinin de uygulanmasına rağmen İsyancılar neden ‘’Şeriat isteriz’’ diye bağırıyor olabilirler? Tartışınız.
4) Kanıt 6’da verilen maddelere göre İsyancılar neden böyle isteklerde bulunmuş olabilirler? Tartışınız.
Derviş Vahdetî, 31 Mart ayaklanmasını başlatan askerlere hitaben yazdığı makalede, askerlerin yaptığı inkılâbın dünyada benzerinin olmadığı dolayısıyla bununla iftihar ettiğini söyler: “Arslanlar! Her birinizin adı, yüce İslam tarihinin namını süslemektedir. Sizin gibi bir ordu dünyanın hiçbir köşesinde yoktur. Evet yoktur, bunu iftihar, gururla söyleyebiliriz. Çünkü böyle bir askeri hareket, dünyanın hangi bir noktasında vukua gelseydi, vatanlarının alt üst olması içten bile değildi.
Volkan, 1909, akt. Sunar 2018
31 Mart (13 Nisan), korkunç ve tehlikeli bir gerici hareketti. Hedefi aydın fikirleri söndürmek, aydınları mahvetmek, parlamenter rejimi ve her türlü hürriyeti kaldırmak, Osmanlı devletini yeniden ortaçağ karanlığına sürüklemekti. Bu yüzden eğer muvaffak olsaydı yalnız Osmanlı imparatorluğunun değil, Türk milletinin bekası da tehlikeye düşerdi
Sertoğlu 2011
Kanıt Sorgulama
1) Yukarıda 31 Mart vakasıyla ilgili 2 farklı görüş verilmiştir. Siz 1909 yılında yaşamış olsaydınız 31 Mart vakası hakkında nasıl bir tutum sergilerdiniz? Tartışınız.
Kanıt 7
… İstanbul’da ki isyanın öğrenilmesi üzerine III. Ordu Kumandanı Ferik Mahmut Şevket Paşa’nın başkanlığında askeri kulüpte bir toplantı yapılır. Toplantıda isyanı bastırmak için Rumeli’de bir ordu hazırlanması ve kamuoyunu harekete geçirmek için Selanik’te büyük bir miting düzenlenmesi kararlaştırılır. Selanik Redif Tümeni’nin bütün taburları silah altına alınır. Halk içinden gönüllüler gelip İstanbul’a yürüyecek orduya katılmaya başlarlar. İsyanı bastıracak ordu artık hareket etmek için hazırdır. 15 Nisan’da ilk olarak Selanik’teki birlikler trenle yola çıktılar. Orduya bir de isim bulunmuştur: Hareket Ordusu…
ÇAYCİ 2019
Kanıt Sorgulama
1) Meşrutiyet yanlıları isyan karşısında ne gibi bir tedbirde bulunmuştur?
2) Sizce bu orduya neden hareket ordusu denilmiştir? Siz bu orduya farklı bir isim koymak isteseydiniz bu ne olurdu? Sebebini açıklayınız.
Kanıt 10
Kanıt 11
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 10 ve Kanıt 11 de verilen karikatürler eşliğinde II. Abdülhamid’in nasıl tasvir edildiğini 31 Mart vakası çerçevesinde tartışınız.