11. Sınıf IV. Ünite III. Ders
Ulus devletleşme ve endüstrileşme süreçlerinin sosyal hayata yansımaları
Ulusallaşmanın ve Endüstrileşmenin Sosyal Etkileri
Kanıt 1
Fransızlar, Almanlara karşı yenildikleri 1870 Sedan Savaşı’ndaki mağlubiyeti nüfus artış hızındaki farkla açıklamışlardır. XIX. yüzyılda, yalnızca savaşlar için değil aynı zamanda hızla gelişen sanayileşme için de işgücü ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Yetişkin erkek nüfusun işgücünü karşılamada yetersiz kalmasından dolayı hem kadınlar hem de çocuklar fabrikaların ağır çalışma şartlarında üretime katılmışlardır. İdareciler ise nüfusun işgücünü karşılamamasına karşın nüfus arttırmaya yönelik politikalar üretmeye çalışmışlardır.
AKSU, Dünya’da ve Türkiye’de Nüfus Analizleri, 2016
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 1’e göre 19. yy’ da Nüfus artışı neden önemlidir?
2) Sizce 19.yy da Sanayi Devrimi ile birlikte halk neler yaşamış olabilir?
Kanıt 2
Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime uygulanması ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması ile başlayan endüstriyelleşme sürecinde; Bilimselleşme ve Aydınlanmanın etkileri Sanayi Devrimi ile güçlenerek sosyal konum ve toplumsallaşmada gelişmeler yaşanmıştır. Eğitim imtiyaz olmaktan çıkıp hak olmuştur. İşçi hakları, vatandaş olma bilinci, kadın hakları, çocuk hakları, eşitlik ve özgürlük gibi kavramlar özellikle Sanayi Devrimi’nin etkisiyle ilerleyen süreçlerde insanlığın aşikâr olduğu kavramlar haline dönüşmüştür. Sınıf bilincinin ortaya çıkmasıyla beraber işçi sınıfı ve burjuva gibi tanımlar ortaya çıkmış ve bunun müteakibinde siyasal çatışmalarda ekonomi, merkantilizm ve toplumsal sav gibi pek çok etken önemli faktörler olmuştur.
Arslan, Sanayi Devrimi: Sonuçları ve Uluslararası Sisteme Yansımaları, Ankara, 2017
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 2’ye göre endüstriyelleşme süreci nasıl başlamıştır?
2) Kanıt 2’ye göre endüstriyelleşme süreci içerisinde sosyal yapıda ne gibi değişikliklermeydana gelmiştir?
Kanıt 3
İlk Sanayi Devrimi’nde üretimin makineleşmesinden sonra teknoloji daha da ilerledi ve II. Sanayi Devrimi’ne geçiş başladı. 1840 ila 1870 yılları arasına denk gelen bu dönem teknoloji devrimi adıyla da bilinir. Teknoloji devrimi ortaya çıktığında ulaşım, demir yollarıyla beraber olumlu yönde gelişmişti. Ulaşımın kolaylaşması, ham madde sağlanmasını oldukça kolaylaştırmış, üretilen ürünlerin yeni ve uzak pazarlara gitmesini sağlamıştı.
sanayidegelecek.com/sanayi-4-0/tarihsel-gelisim/
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 3’e göre ulaşım sanayi devrimini nasıl etkilemiştir?
Kanıt 4
Osmanlıda Demir yolları ▪ Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk demiryolu hattı 1851 yılında Mısır’da gerçekleştirilmiş ve bu hat geliştirilerek 1869 yılında 1300 km’ uzunluğa erişmiştir. ▪ 1856 – 1866 Anadolu’da İlk Demiryolu İzmir – Aydın Hattıdır. ▪ Adana – Mersin demiryolu yapım ve işletme imtiyazı 1883 yılında İngilizlere verilmiş ve hattın yapımı 1886’da tamamlanarak işletmeye açılmıştır. ▪ 1888 yılında Viyana – İstanbul demiryolu bağlantısı sağlanmıştır. ▪ 1903 yılında İstanbul – Bağdat demiryolu yapılmıştır. ▪ 1900 – 1908 Hicaz demiryolu inşa edilmiştir.
KÖSEBAY ERKAN, AHUNBAY, Anadolu Demiryolu mirası ve korunması, İTÜDERGİSİ/a, Cilt 7, Sayı 2 2008
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 4’e göre Osmanlı Devleti’nde yapılan demir yolları nelerdir?
2) Osmanlı Devleti’nde 1851-1908 yılları arasında demir yolu yapımına niçin başlanmıştır?
3) Sizce Osmanlı Devleti demir yolu yapımında geç kalmış olabilir mi?
4) Osmanlı Devleti’nde yapılan demir yollarının faydaları ne olabilir?
Tartışınız.
Kanıt 5
Ulaşım sistemine bakıldığında Osmanlı Devleti’nin ulaşım politikasının daha çok siyasi, askeri ve stratejik ağırlıklı olduğu söylenebilir. 17 Elverişli ve hızlı ulaşım araçları, dolayısıyla demiryolları Osmanlı yöneticileri için devlet otoritesinin devamı açısından zorunlu bir araçtı. Yapılacak olan demiryolu ülkeyi baştan başa kat edecek olursa, bu hat ile ordu hem Avrupa hem Asya’da hızla istenilen yere ulaştırılabilirdi. Ya da Balkanlar Doğu Anadolu ve Arap Yarımadasında sık sık çıkan isyanları bastırabilmek kolaylaşabilirdi. Yine devlet otoritesi bu yolla ülkenin her tarafında hissettirilebilirdi.
YILDIRIM, OSMANLI DEMİRYOLU POLİTİKASINA BİR BAKIŞ, c12 s1, Elazığ, 2002
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 5’e göre Osmanlıda ulaşım politikası hangi amaç çerçevesinde
şekillenmiştir?
2) Siz Osmanlı Devleti’nde yöneticilerden birisi olsaydınız demir yoluna
karşı nasıl bir tutum ve politika takip ederdiniz?
Kanıt 6
Kanıt Sorgulama
1) Kanıt 6’ya göre Osmanlı Devleti’nde demiryolları nereleri
kapsamaktadır?