11. Sınıf III. Ünite I. Ders
Kanıt 5: Sason İsyanı ile ilgili New York Heralt gazetesi şu ifadelere yer vermiştir:
“Avrupa incelemesi, Ermenilerin yabancı ülkelerden gelen tahrikçilerle birlikte isyan etmiş olduklarını göstermiştir. Asiler İngiltere’den gelmiş modern silahlarla her şeyi yapmışlar. Yangın, adam öldürme, yağmadan sonra düzenli askere de karşı durmuşlar, kafa tutmuşlar, dağlara çıkmışlardır. Soruşturma heyeti, Osmanlı Hükümeti’nin asilere karşı asker göndermekle en kanuni hakkını kullandığını saptamıştır. Bu askerler kanlı çarpışmalardan sonra asileri yenebilmişlerdir.”
Yine Türkiye’ye gelen Amerikalı gazeteci Dr. Hepworth 1895-1896 olayları ile ilgili vardığı sonuç şu şekildedir: “Türklere nazaran sosyal yönden ileri, iktisadi açıdan refah içinde olan Ermenilerin olayları başlatması, siyasi istikrar arzusunun ağır bastığını gösteriyor. İktisadi ve sosyal sebepler Türkler için söz konusudur. Durum bu olunca, büyük devletlerin Ermeniler lehine reform istemesinin tamamen kendi siyasi menfaatleri icabı olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır.”
Bülent Bakar, 2009, syf. 41
Sason İsyanı: 1894 yılında Avrupalı Devletlerin desteğiyle Ermeniler tarafından çıkarılan isyandır.
Kanıt Sorgulama
- Okuduğunuz kanıta göre Amerikalı gazetecinin vardığı sonuçlardan ne anladınız?
- Kanıta göre Ermenilerin Osmanlı Devleti’ne karşı tutumları nasıldır?
- Kanıta göre Ermenilerin asıl maksadı nedir?
- Kanıta göre Ermenilerin sosyal ve iktisadi durumları nasıldır?
- Kanıta göre Ermenilere destek veren devlet kimdir?
- Kanıt içerisinde Ermeni Olayları ile ilgili verilen iki farklı gazete yorumunun arasındaki farklılıklar nelerdir?
- Kanıtla ilgili verilen karikatürü yorumlayınız.
1: II. Abdülhamid 2.:Makedonya 3: İngiltere 4: Fransa 5: Rusya 6:Almanya
Kanıtı Sorgulama
- Kanıta göre Makedonya nasıl betimlenmiştir?
- Kanıta göre beş büyük devletin Makedonya Meselesi bakışı nasıl ele alınmıştır?
- Kanıta göre II. Abdülhamid’in yüzündeki ifadeden hangi duygular içerisinde olduğu anlaşılmaktadır?
Kanıt 7
Fransa, İngiltere ile ittifak kurmak için çalışmalara başladı. Ancak Fransa’nın bu teşebbüsüne İngiltere önce cevap vermedi. Bunun üzerine Fransa, Fas ile yakından ilgilenen İspanya ile anlaşmak istedi. İspanya, İngiltere’den habersiz anlaşma yapmaya cesaret edemeyip durumdan İngiltere’yi haberdar edince, İngiltere artık Fransa ile bir anlaşmaya gitmek zorunluluğu duydu. 1903 Temmuzundan itibaren İngiltere – Fransa görüşmeleri başladı. Bu görüşmeler 8 Nisan 1904’te Extente Cordiole adını alan antlaşma imzası ile sonuçlandı. Hindistan dolayısı ile İngiltere’nin Rusya ile yaptığı bu mücadelede, İngiltere’nin Rusya’ya karşı yanına başka bir devleti alabilmek imkânından yoksun kalmasıdır. Ve ikinci olarak da İngiltere – Fransa anlaşmasından sonra Fransa’nın müttefiki bir devlete karşı mücadele etmek gibi garip bir durumda kalması, İngiltere’yi Rusya ile anlaşmaya götüren sebeplerden birini teşkil eder.
Debidour, Historie Diplomatique de I’Europe, La Paix Arnee(1878-1904), Aktaran; Fahir Armaoğlu, 2017, syf. 435
Kanıtı Sorgulama
- Okuduğunuz kanıtta Fransa açısından anladıklarınızı yazınız.
- Kanıta göre İngiltere’yi Rusya ile antlaşmaya iten sebepler nelerdir?
- Kanıta göre Fransa ile İngiltere’nin anlaşmaları nasıl olmuştur?
- Kanıta göre İngiltere – Fransa arasındaki ittifak da İspanya’nın rolü nedir?
Kanıt 8
İstanbul’un Paylaşımı L’independance gazetesi 7 Ocak 1912’de Selanik’ten gönderilen mektubu manşetlerine taşıdı. Mektupta şöyle diyordu: “Türkler bu güzel beldeyi gerektiği gibi ıslah edemezler. Bunlara bu iş için on beş yılda on milyar para gerekir. Böyle bir meblağı ise asla temin edemezler. En güzel çare onu devletlerarası şehir yapmaktır. Bu sebeple Haydarpaşa ve Asya tarafından bir kısım arazi Almanların, Beyoğlu ve civarı Fransızların, Boğaziçi Rusların, denize kadar Galata tarafları Avusturya’nın, İstanbul tarafı ise İngilizlerin olmalıdır. İtalyanlar Trablusgarp’ı işgal ettikleri için Türkiye’nin başşehrinde onların hakkı kalmadı. Osmanoğullarına gelince ise onların hakiki başşehri Bursa olmalıdır.”
T.G. Djuvara, 2000, syf. 256
Kanıtı Sorgulama
- Kanıta göre Avrupalı devletlerin İstanbul hakkındaki düşünceleri nelerdir?
- Kanıta göre İstanbul kimler arasında paylaştırılmıştır?
- Kanıta göre böyle bir paylaşımın sebebi nelerdir?
- Kanıta göre İtalyanların yapılan paylaşımlardan İstanbul’dan pay alamama sebepleri nedir?